Tükürük Bezi Ameliyatı Nedir?
Vücudumuzda kulak önü, çene altı ve dil altı olmak üzere üç ana tükürük bezi bulunur. Bunların dışında yüzlerce minör tükürük bezi de mevcuttur. Enfeksiyon, taş ve tümörler başlıca tükürük bezi hastalıklarıdır.
Tükürük Bezi Taşları
Tükürük bezi taşları en çok çene altı tükürük bezinde görülür. Buradaki bezin kıvamı diğerlerine göre biraz daha koyudur ve ağız içine boşaltım kanalı aşağıdan yukarıya doğrudur; yani ters yöndedir. Bu etmenler yüzünden çene altı tükürük bezinde daha çok taş oluşur. Tükürük bezi taşlarının oluşmasının nedenleri arasında tükürük akımında azalma, tükürük pH değerinde artış, ağız içi hijyeni ve diş eti hastalıkları da sayılabilir.
Tükürük Bezi Taşı Belirtileri
Tükürük bezi taşlarının oluşturduğu şikayetler taşın konumuna, tıkanıklığın derecesine, salgı hızına ve enfeksiyon varlığına göre değişir. En tipik belirti tükürük salgısını arttıran bir besin alındığında (limon gibi) taşın olduğu bezde şişme ağrı görülmesidir. Tükürük bezi taşının tanısı hekim muayenesi ve radyoloji incelemeleri ile konulur. En sık kullanılan radyolojik tanı yöntemleri ultrason ve bilgisayarlı tomografidir. Eğer taşla birlikte enfeksiyon da varsa önce enfeksiyonun tedavisi yapılır. Sıvı alımı ve antibiyotikler enfeksiyonların tedavisinde kullanılan yöntemlerdir. Klasik tükürük bezi taşı tedavisi için ise cerrahi uygulanır. Endoskopik cerrahi ile (kapalı ameliyatı yöntemi) kesi açılmadan, ağızdan girilerek özel aletlerle taşlar temizlenir.
Tükürük Bezi Tümörü
Tükürük bezi tümörlerinin büyük bölümü kulak önü tükürük bezinden kaynaklanır. Ardından çene altı tükürük bezi gelir. Tümörlerin çoğu (yaklaşık yüzde 80’i) iyi huylu tümörlerdir. Kötü huylu tükürük bezi tümörlerinin oranı yüzde 20’dir. İyi huylu tükürük bezi tümörleri arasında en çok karşılaştığımız tip “pleomorfik adenom”dur. İkinci sırada “Warthin tümörü” gelir. En sık karşılaşılan kötü huylu tükürük bezi tümörleri ise “mukoepidermoid kanser” ve “adenoid kistik kanser”dir.
Pleomorfik adenom en çok yerleştiği kulak önü tükürük bezinde yavaş yavaş büyür. Genellikle elle hissedilebilen ve hareket eden bir yuvarlak şişlik görülür. Bu şişlik ağrı yapmaz. Bazen hastalar uzun süre bu kitleyi fark etmeyebilir. Kötü huylu tümörler ise hızlı büyürler. Daha sert şişlik meydana getirirler ve pek hareketli değildir. Doktor, muayene sırasında bu kitleyi elle kontrol eder ve yüz sinir işlevini değerlendirir (Kötü huylu tümörler yüz felcine neden olabilir). Tanıda en çok MR ve bilgisayarlı tomografi kullanılır. Ancak tümörün cinsi hakkındaki bilgiyi patolojik incelemeyle alırız. Bazen patolojide çıkan sonuçlardan daha farklı bir sonuçla da karşılaşabiliriz.
Tükürük bezi tümörleri ameliyatla tedavi edilir. İyi huylu tümörlerde bazen tümörün tutulduğu bölüm bazen de bezin tamamı çıkarılır. Tükürük bezi kanseri (kötü huylu) için daha geniş cerrahi işlem uygulanır. Bezin tamamı çıkarılabildiği gibi yüz sinirlerinde etkilenen bir bölge varsa o bölüm de çıkarılabilir. Çıkarılan yere vücudunda başka bir yerinden sinir eklenebilir ya da sinirin bazı dallarını feda etmek gerekebilir. Kötü huylu tükürük bezi tümörü ameliyatı sonrasına ilave olarak ışın tedavisi gerekebilir.
